Kościół Katolicki a Antysemityzm: Historia, Wpływy i Odpowiedzialność

Antysemityzm to zjawisko głęboko zakorzenione w historii, sięgające czasów znacznie wcześniejszych niż samo chrześcijaństwo. Wbrew powszechnemu przekonaniu, że problem ten zrodził się w pełni dopiero w latach 30. XX wieku. W rzeczywistości, już na początku XX wieku, w 1903 roku, Carska Ochrana rozpowszechniła fałszywe „Protokoły Mędrców Syjonu”, które miały rzekomo dowodzić żydowskiego spisku mającego na celu przejęcie kontroli nad światem. Ten paszkwil stał się fundamentem wielu antysemickich teorii spiskowych, które zyskały na popularności w całej Europie, w tym w Polsce. Co więcej, te teorie były często podchwytywane i rozpowszechniane przez katolickich duchownych i media katolickie.

Kościół Katolicki a Ideologia Antysemicka

Wielu księży katolickich oraz wiernych przyjęło i rozpowszechniało antysemicką propagandę, która była szczególnie widoczna zarówno z ambon, jak i przy wigilijnych stołach. Przed II Soborem Watykańskim rozumienie Ewangelii nie sprzyjało eliminacji tych przesądów. Brak wiedzy na temat głębszej egzegezy tekstów biblijnych często prowadził do postrzegania Żydów jako narodu odpowiedzialnego za śmierć Jezusa Chrystusa, co rzekomo miało obciążać ich przez cały okres ich istnienia.

Prasa Katolicka i Krzewienie Antysemityzmu

Niechlubną rolę w szerzeniu antysemityzmu odegrała również prasa katolicka. Redaktorzy wielu gazet i czasopism przekonywali swoich czytelników, że Żydzi to zdrajcy, słudzy obcych mocarstw, szpiedzy oraz komuniści, którzy bardziej służą mamonie niż Bogu. Prace Dariusza Libionki pokazują, że w latach 30. Kościół katolicki w Polsce wkroczył w nowy etap antysemickiej retoryki, zacierając granice między antysemityzmem kościelnym a ideologią radykalnych nacjonalistów. Wpływy III Rzeszy były wówczas szeroko widoczne, a niektórzy duchowni, jak ks. prof. Józef Kruszyński, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1925-1933), uznawali Protokoły Mędrców Syjonu za autentyczny dokument, który szeroko rozpowszechniali.

Ksiądz Kruszyński twierdził, że Żydzi stanowią zagrożenie, szczególnie ci zasymilowani, wywierający wpływ na życie umysłowe Polaków. Jego słowa, podobnie jak wypowiedzi ks. prałata Stanisława Trzeciaka, miały istotny wpływ na kształtowanie negatywnych postaw wobec Żydów w Polsce. Trzeciak, uznawany za autorytet przez III Rzeszę, tłumaczył pogromy żydowskie jako reakcję na spisek bolszewików, a w swoich publikacjach otwarcie oskarżał Żydów o propagowanie ateizmu, masonerię oraz pornografię.

Wpływ na Społeczeństwo

Publikacje, takie jak Rycerz Niepokalanej, stanowiły platformę dla antysemickiej propagandy, która utwierdzała wiernych w przekonaniu o słuszności tych oskarżeń. W jednym z artykułów z 1935 roku opisano wycieczkę do Ziemi Świętej, w której autorzy porównali współczesnych Żydów do tych, którzy rzekomo wołali “Ukrzyżuj!” na dziedzińcu Piłata. Takie artykuły, pełne rasistowskich stereotypów, miały na celu podsycanie nienawiści wobec narodu żydowskiego.

Antysemityzm szerzony przez Kościół katolicki miał realne konsekwencje. Jak zauważył M. Pszczółkowski w 1924 roku, „Ogłupiony taką agitacją człowiek przestaje normalnie myśleć, zaczyna wszędzie widzieć Żydów i wpływy żydowskie i w końcu staje się niemal wariatem, posłusznie idącym tam, gdzie go prowadzą agitatorzy antysemiccy”.

Współczesne Problemy

Z przykrością należy stwierdzić, że antysemityzm w niektórych kręgach katolickich przetrwał do dziś. Wciąż można znaleźć wydawnictwa, które publikują antysemickie książki, takie jak wznowienia Protokołów Mędrców Syjonu czy dzieła ks. Stanisława Trzeciaka. Brak odpowiednich komentarzy historycznych przy takich publikacjach jedynie utrwala fałszywe przekonania i uprzedzenia, które powinny zostać jednoznacznie potępione.

Zakończenie

Kościół Katolicki współcześnie tworzy przestrzenie do dialogu z Żydami, robi wszystko aby zakończyć ciąg fałszerstw i oszczerstw na temat Żydów, nie można zapomnieć, że Auschwitz nie spadło z nieba a zapominanie o niechlubnej historii może ją tylko powtórzyć.

Filip Wojtusik – Absolwent studiów na kierunku Historia Europy Wschodniej, a obecnie kontynuuje naukę na studiach magisterskich na Papieskim Uniwersytecie im. Jana Pawła II. W wolnym czasie uwielbia gotować i podróżować.
“Historia jest świadkiem czasów, światłem prawdy, życiem pamięci, nauczycielką życia.” — Cyceron